Radioaktywny cień ZSRR. Kazachowie chcą odszkodowania od Rosji

Radioaktywny cień ZSRR. Kazachowie chcą odszkodowania od Rosji

Ponad 40 lat sowieckich testów nuklearnych na kazachskim stepie pozostawiło po sobie nie tylko skażoną ziemię, ale i całe pokolenia ludzi zmagających się z nowotworami, wadami genetycznymi i traumą. Semipałatyńsk do dziś nosi ślady tragedii, którą ZSRR przez lata ukrywał.

Sześć dekad temu, w pobliżu jeziora Szalgan w Kazachstanie, Związek Radziecki przeprowadził jedną z najpotężniejszych prób nuklearnych w historii. Wybuch 178 metrów pod ziemią był dziesięciokrotnie silniejszy niż bomba zrzucona na Hiroszimę. W wyniku eksplozji powstał ogromny krater, a radioaktywna chmura uniosła się na tysiące metrów – jej ślady odnotowano nawet w Japonii.

Nie była to jednak jednorazowa operacja. Między 1949 a 1989 rokiem na poligonie w Semipałatyńsku przeprowadzono aż 456 prób nuklearnych – co stanowi jedną czwartą wszystkich eksplozji atomowych w historii ludzkości. Testy odbywały się na obszarze 18 tysięcy kilometrów kwadratowych – częściowo otwartym, bez ewakuacji ludności cywilnej.

Szacunki kazachskich władz wskazują, że około 1,5 miliona ludzi mieszkających w pobliskich miejscowościach zostało narażonych na promieniowanie. Skutki są tragiczne: wzrost zachorowań na raka, wady wrodzone, niepłodność, choroby serca i zaburzenia psychiczne. W regionie odnotowuje się również podwyższoną liczbę samobójstw. Miejscowe cmentarze pełne są grobów młodych ludzi, którzy nie mieli szans na życie wolne od skutków radioaktywnego zatrucia.

– Władze radzieckie doskonale zdawały sobie sprawę z ryzyka. Ludność wokół poligonu była traktowana jak materiał eksperymentalny – z obojętnością i rasistowską pogardą – komentuje dr Becky Alexis-Martin, badaczka skutków broni jądrowej.

Tragiczne dziedzictwo Semipałatyńska nie kończy się na pokoleniu, które doświadczyło eksplozji. Mutacje genetyczne przekazywane są z pokolenia na pokolenie, a kazachskie państwo nie jest w stanie zapewnić odpowiedniego wsparcia. Chorzy otrzymują symboliczne świadczenia w wysokości około 40 dolarów miesięcznie. Jeśli zdecydują się na przeprowadzkę do miasta, gdzie opieka zdrowotna jest lepsza – tracą prawo do wsparcia.

– Nikt nam nie pomaga, bo rząd boi się żądać od Rosji reparacji. Czekają, aż wszyscy wymrzemy – mówi jeden z mieszkańców okolic dawnego poligonu.

Na podst. i.PL